Kadınların Nikâhtaki İradesiyle İlgili Hadislerin Anlaşılmasında Geleneğin Etkisi

Geleneğin insanların davranışlarını yönetme, onları belli şekilde davranmaya zorlama gibi bir özelliği vardır. Din için de aynı şeyler söylenebilir. Bu sebeple din ile gelenek zaman konuda karşı karşıya gelebilmektedir. Kadınların evlilik iradesi konusu da geleneğin birlikte insanı etkilediği alanlardandır. İslam fıkhının teşekkül döneminde müçtehitler, dinin kurallarını belirlerken nas ve geleneği değerlendirmiş, nassın boş bıraktığı alanları doldurmuşlardır. Elbette nassları anlarken cârî gelenekten etkilenmişlerdir. Sürekli gelişim değişime tanıklık eden insanoğlunun meselelere bakış açısı zamanla değişebilmektedir. dönemde normal görülen davranış kalıbı, başka kınanabilmektedir. Örneğin on beş-on altılı yaşlarda evlilik, önceki dönemlerde sıradan davranışken, özellikle yirminci asırda yaşanan gelişmeler neticesinde kınanan haline gelmiştir. Aslında toplumun genel kabullerine göre şekil alan bu değerler, yönüyle mekâna bağlı olarak değişkenlik arz etmektedir. geçmiş dönemlerin bazı uygulamalarını bugünün değerleriyle ölçmek eleştirmek (anakronizm) tutarlı yol değildir. araştırmada nasslar tarafından şekillendirilen kadının incelenmiş, konuyla ilgili kaynaklı noktaların tespitine çalışılmıştır. Muhaddisler, Hz. Âişe, İbn Abbbâs Ebû Hureyre’den rivayet edilen dulun görüşü, bekârın izni alınır rivayetlerinin isnâdının sahîh olduğunu söylemişlerdir. Yapılan Buhârî, Dâvûd, Mâce, Hanefîler, Hazm Teymiyye hadisleri “dul veya bekar hiçbir kadın görüşü alınnmadan zorla evlendirilmez” şeklinde anladıkları sonucuna varılmıştır. Cumhur ise rivayeti kendi dönemlerinde yaygın olan geleneğe yorumlamış, bekâr kızın babası dedesi alınmadan nikâhlanabileceği varmışlardır. Cumhurun nikâh konusunda iradesini dikkatte almamasının temel sebebi, velisiz olmaz hadisinin yorumuyla ilgilidir. Onlara yetki velide olup, velînin onaylamadığı geçersizdir. Oysaki rivayet, veli iradesinin yönde olması gerektiğini vurgulamaktadır. Yani edecek, velî onun tercihinin uygun onaylayacaktır. Hadis anlaşıldığında hem aile hakkında ilerde vukuu muhtemel problemlerin önü alıncaktır. Bekâr yetimin nikahtaki iradesiyle rivayetler benzer lafızlarla nakledilmiştir. Ancak cumhurun yetkisini onaylarken; bekâra yetkiyi vermemesi çelişkili hüküm izlenimi vermektedir. Üstelik Peygamber, babaları alınmaksızın evlendirilen dul, yetim yaptığı itirazı haklı bulmuş, nikâhın kadınların isteğine yapılmasını tavsiye etmiştir. kızla ilgilidir diyerek yorumlamıştır. Bütün anlatılanlardan ortaya çıkan duruma nikah ellerinden almamış, onların görüşlerini almayı İşte tam burada devreye girmiş, Peygamber’in hususunda tavsiyesi cumhur yorumlanmıştır.